Вице-премьер – Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғариннің төрағалығымен өткен жиында азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесі қаралды, деп хабарлайды Social Media.
Азық-түлік қауіпсіздігі екі негізгі бағытқа сүйенеді: өнімнің физикалық қолжетімділігіне Ауыл шаруашылығы министрлігі, ал экономикалық қолжетімділікке Сауда және интеграция министрлігі жауапты.
Азық-түлікпен қамтамасыз етуге бағытталған нақты шаралар 2030 жылға дейінгі АӨК дамыту тұжырымдамасында және 2028 жылға дейін ауыл шаруашылығы жалпы өнімін екі есеге ұлғайту жөніндегі Жол картасында бекітілген.
Ауыл шаруашылығы министрлігінің деректеріне сәйкес, 2021–2024 жылдары ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 11,3%-ға өсіп, 7,5 трлн теңгеден 8,3 трлн теңгеге жетті. Оның ішінде егіншілік – 14%-ға (4,4-тен 5 трлн теңгеге), мал шаруашылығы – 5,6%-ға (3,1-ден 3,29 трлн теңгеге) артты. 2025 жылдың алғашқы жарты жылдығының қорытындысы бойынша өсім 3,7% немесе 1,8 трлн теңгені құрады.
Биыл егіс алқабы 23,6 млн гектарға дейін ұлғайды (+322,8 мың га). Бұл ретте дәнді және бұршақ дақылдары алқабы 629,9 мың гектарға қысқарып, әлеуметтік маңызы бар әрі табыстылығы жоғары дақылдар егілді: майлы дақылдар – 4 млн га (+1 055,5 мың га), картоп – 131,2 мың га (+9,3 мың га).
Мал шаруашылығында 2025 жылдың алғашқы жарты жылдығында барлық негізгі мал түрлерінің саны артты: ірі қара – 8,3% (8,8 млн бас), қой мен ешкі – 0,8% (21,5 млн бас), жылқы – 4,7% (4,6 млн бас), құс – 2,7% (47,7 млн бас). Бұл өнім көлемінің өсуіне ықпал етті: ет (тірі салмақта) – 529,9 мың тонна (+1,5%), құс еті – 187,7 мың тонна (+4,9%), сүт – 1,8 млн тонна (+7%), тауық жұмыртқасы – 2,2 млрд дана (+0,9%).
Азық-түлік өндірісі 10,5%-ға өсіп, 1,8 трлн теңгені құрады. Сүт, ет, ұн, макарон, өсімдік және сары май өнімдерін қайта өңдеу көлемі артты.
Ауыл шаруашылығы вице-министрі Ермек Кенжеханұлының айтуынша:
«Қазақстан өзін негізгі азық-түлік тауарларымен 80–100% және одан да жоғары деңгейде қамтамасыз етіп отыр. Ет, сүт, жұмыртқа, көкөніс, ұн – мұның бәрі ішкі қажеттілікті толық жабады. Дегенмен құс еті, шұжық, ірімшік, қант және балық бойынша импорт сақталып отыр».
Бұл тәуелділікті төмендету үшін бірқатар инвестициялық жобалар іске асырылуда. 2022–2024 жылдары қуаты 144 мың тонна болатын 17 құс фабрикасы іске қосылды. Соның арқасында құс етімен қамтамасыз ету деңгейі 67%-дан 79%-ға жетті. 2028 жылға дейін тағы 41 кәсіпорын іске қосылып, толық өзін-өзі қамтамасыз етуге шығу жоспарланған.
Егер 2019 жылы елде небәрі 19 сүт фермасы болса, бүгінде олардың саны 69-ға жетті, тағы 47-сі салынып жатыр. Барлығы 116 ферма пайдалануға берілген соң, сүт өндірісі жылына 600 мың тоннаға артып, ірімшік пен сүзбеге деген сұраныс толық қамтамасыз етіледі.
Экономикалық қолжетімділікті қамтамасыз ету аясында Сауда және интеграция министрлігі әлеуметтік маңызы бар азық-түлік бағасын ұстап тұру бойынша кешенді шаралар қабылдауда. Вице-министр Айжан Бижанованың айтуынша, биыл бағаның өсу қарқыны айтарлықтай баяулаған. Жыл басынан бері орташа өсім 8% болғанымен, сәуірде – 1,6%, мамырда – 1%, маусымда – 0,7%, шілдеде – 0,4%, ал тамыздың алғашқы екі аптасында бар болғаны 0,1%-ды құрады.
Оның айтуынша, әлеуметтік маңызы бар тауарлардың көпшілігінің бағасы Қазақстанда ЕАЭО елдерінің ішінде ең төмен болып отыр:
«15 тауар түрі бойынша (күнбағыс майы, сүзбе, жұмыртқа, тұз, қарақұмық, күріш, ұн, көкөніс және т.б.) Қазақстанда ең төмен нарықтық бағалар тіркелген. Сүт пен сиыр еті бойынша біз тек Беларусьтен кейін тұрмыз, құс еті бойынша – Беларусь пен Ресейден, ал сары май бойынша – Қырғызстаннан кейін», – деді ол.
Баға тұрақтылығын әрі қарай қамтамасыз ету үшін мемлекет бордақылау алаңдарын дамытуға, ет кластерін құруға қолдау көрсетуде. Өңірлер мен ірі қалаларда фермерлерге тегін сауда орындары ұсынылатын жәрмеңкелер өткізілуде.
Сонымен қатар отандық өнімді қолдау және қазақстандық тауарлардың сауда желілерінде еркін қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында заңнамаға өзгерістер дайындалуда: жеткізілім бойынша төлемнің кейінге қалдыру мерзімі 30 күнмен шектелмек. Сондай-ақ сөрелерде отандық өнімнің орналасуын қоғамдық бақылау тетігі енгізіледі. Ол үшін «Сапалы өнім» жүйесі әзірленіп жатыр, тұрғындар бұзушылықтарды тіркеп, уәкілетті органға жолдай алады.
Жиында Серік Жұманғарин тарифтердің өсуінің инфляцияға әсерін төмендету мәселелері бойынша КРЕМ төрағасының баяндамасын тыңдап, қазақстандық өнімнің қолжетімділігін арттыру бағытында жедел тапсырмалар берді.
