Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтеріне сәйкес, бүгінгі таңда әлемдегі әрбір жүз бала аутистік спектрдің бұзылуымен дүниеге келеді, деп хабарлайды Social Media.
Бұл алаңдатарлық статистика Петропавлда Қазақстан халқы облыстық ассамблеясының қабырғасында өткен тақырыптық дөңгелек үстелді өткізуге себеп болды. Іс-шара аутизм мәселесі туралы Дүниежүзілік ақпарат тарату күніне орайластырылып, медицина, білім беру, қоғамдық ұйымдар мен ата-аналар қоғамдастығы өкілдерінің басын қосты.
Бүкіл әлемде сәуір айының басы аутизм мәселелеріне ерекше назар аудару уақыты ретінде атап өтілді – акциялар, семинарлар, ағартушылық іс-шаралар өткізіледі, олардың мақсаты – қоғамның РАС-пен ауыратын адамдар туралы хабардарлығын арттыру, стереотиптерді жою және олардың қоғамға кірігуіне ықпал ету. Қазақстан да солай. Соңғы жылдары елімізде балаларда аутизмнің диагностикаланған жағдайларының тұрақты өсуі байқалады, облыстық аналар кеңесі төрағасының орынбасары, «Достық» татар-башқұрт орталығының белсендісі Райса Рамазанова атап өткендей, мұндай үрдіс бірқатар факторларға байланысты.
Себебі – өскелең ұрпақтың денсаулық жағдайындағы объективті өзгерістер ғана емес, сонымен қатар диагностика мүмкіндіктерін кеңейту, медицина мамандарының кәсіби деңгейін арттыру, оның ішінде алғашқы медициналық-санитарлық көмек деңгейінде арттыру. Спикер атап өткендей, Қазақстанда мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдау жүйесін жетілдіруге бағытталған мемлекеттік бағдарлама белсенді іске асырылуда. Ол психикалық денсаулықтың бастапқы орталықтары желісін дамытуды, жаңа кабинеттер ашуды және балалар психиатриясы саласындағы мамандар санын арттыруды қамтиды. Бағдарлама шеңберінде сондай-ақ дәрігерлер мен білім беру саласының қызметкерлерін АҚ ерте анықтау және тиімді қолдау көрсету дағдыларына мақсатты оқыту көзделген.
Дегенмен, қабылданған шараларға қарамастан, кадрлар тапшылығы проблемасы сақталып отыр. Тек медициналық мекемелерде ғана емес, білім беру жүйесінде, әлеуметтік қызметтерде, дене шынықтыру және спорт саласында да бейінді мамандар жетіспейді. Осының аясында халық арасында ақпараттың төмен деңгейі де маңызды сын-қатер күйінде қалып отыр, бұл аутизмге шалдыққан адамдардың стигматизациясын сақтауға ықпал етеді. Мұндай балалар мен ересектер қоғам тарапынан түсінбеушілікпен, шеттетумен және бейтарап көзқараспен жиі кездеседі.
Бес жылдан астам уақыт бойы Петропавлда жұмыс істеп келе жатқан «Асыл мирас» орталығының жұмысы РАС-пен ауыратын балаларға көмек көрсету бағытындағы тиімді практикалық жұмыстың жарқын мысалы болып табылады. Бұл орталық Болат Өтемұратов қорының қолдауымен құрылған және өз жұмысы барысында бір жарым мыңнан астам мамандандырылған қызмет көрсеткен. Мекеме басшысы Назгүл Тортұлова орталықтың тәсілі заманауи ғылыми негізделген әдістемелерді қолдануға негізделгенін атап өтті. Өз практикасында мамандар мінез-құлықты қолданбалы талдау әдістерін – даму ерекшеліктері бар балалармен жұмыс істеуде жоғары нәтижелілікті көрсеткен бағыттарды пайдаланады.
Тортұлованың айтуынша, орталық ұжымы үздіксіз кәсіби дағдыларын жетілдіріп, жаңа әдістемелерді меңгеріп, оларды белсенді түрде тәжірибеге енгізуде. Бұл балаларда тұрақты оң өзгерістерге қол жеткізуге мүмкіндік беріп қана қоймай, олардың ата-аналарына өз балаларының даму және әлеуметтену перспективаларын аша отырып, сенімділік ұялатады.
Медициналық тұрғыдан алғанда жағдайды 30 жылдан астам кәсіби өтілі бар балалар дәрігер-невропатологы және психологы Лариса Батырева айтып берді. Ол бүгінгі таңда аутизм әдеттегі ауру ретінде емес, кешенді және жеке тәсілді талап ететін ерекше жағдай ретінде қарастырылатынын атап өтті. Аутизмнің әртүрлі нысандары бар – ерте балалық шақтан бастап, психикалық қызметтің барлық салалары бұзылады: қабылдау мен инстинктерден бастап есте сақтау, сөйлеу және әлеуметтік дағдыларға дейін.
Батырева уақытылы диагностика мен тұрақты оңалту жұмысы кезінде елеулі прогреске қол жеткізуге болатындығына сенім білдірді. Алайда, ол атап өткендей, өкінішке қарай, көптеген ата-аналар баланың дамуы айтарлықтай тежелген кезде көмек сұрап келеді. Бұл ретте аутизмге шалдыққан балалардың табысты әлеуметтенуінде дәл осы ерте диагностика мен үздіксіз кешенді қолдау маңызды рөл атқарады.
Аутизм проблемасы қоғамның барлық топтары тарапынан мұқият және ойланып қарауды талап етеді. Тек кәсіби көмек қана емес, сонымен қатар отбасыларда, оқу орындарында және қоғамдық кеңістікте жасалатын қабылдау, құрмет пен қолдау ахуалы да маңызды. Күш-жігерді біріктіру арқылы ғана аутистік спектрі бұзылған балалар өздерінің әлеуетін іске асыра алатын және қоғам өмірінің толыққанды қатысушылары болатын жағдайлар жасауға болады.
