Петропавлда «Таза Қазақстан» атты ауқымды экологиялық науқан жалғасып келеді. Бұл бастама бұрын қарапайым республикалық сенбіліктен басталғанымен, бүгінгі таңда еліміздегі ең көрнекті қоғамдық қозғалыстардың біріне айналды. Соңғы екі жылда бұл экологиялық толқын тек аула, көшелер мен саябақтарды қамтып қана қоймай, тұрғындардың өз қаласына көзқарасын да өзгерте бастады. Егер бұрын тазалық мәселелері коммуналдық қызметтердің міндеті ретінде қаралса, қазір көп тұрғындар: «Қала — өз қолымызбен жасайтын орта» екенін түсіне бастады, деп хабарлайды Social Media.
2025 жылы Петропавлда акция аясында 887 іс-шара өткізілді. Масштабы қала белсенділерін де таңғалдырды: дәстүрлі сенбіліктер, ауладағы нүктелік акциялар, жастар флешмобтары, Есіл өзенінің жағалауларын тазалау, ағаш отырғызу сынды шаралар. Әрбір шараға ондаған, кейде жүздеген адам — отбасы мүшелері, студенттер, кәсіпорын қызметкерлері, еріктілер қатысты. Жылы күндері қаладағы жасыл аймақтар бірыңғай еңбек лагеріне айналды: әртүрлі жастағы және мамандықтағы адамдар бірге жұмыс істеп, қалалық ынтымақтастық дәстүрін жаңадан қалыптастырғандай болды. Көптеген қатысушылар үшін бұл өздерін қалаға жауапты қауымдастықтың бір бөлігі ретінде сезінудің ерекше жолы болды.
Бұл жұмыстарды үйлестіруде телеграм-бот «Таза Қазақстан» маңызды рөл атқарды. Көптеген тұрғындар үшін бұл — мәселені хабарлау немесе шешім ұсынудың қарапайым әрі түсінікті құралы болды. Жыл басынан бастап 226 өтініш түсті, әрқайсысы қалалық қызметтерге нақты тапсырма ретінде берілді. Біреулер толып кеткен контейнерлерді тазартуды сұрады, басқалары заңсыз қоқыс орындары немесе тазаланбаған тротуарларға шағымданды, кейбірі жолдағы ойықтар, құлаған люктер немесе жұмыс істемейтін шамдарға назар аударды. Коммуналдық қызметтер мұндай тығыз байланыс бұрын-соңды болмағанын айтады. Барлық мәселелер бірден шешілмесе де, бұрын ешкім байқамайтын ондаған орын қазір тұрақты бақылауда.
Жыл сайынғы дәстүрлі үш айлық абаттандыру науқанына ерекше көңіл бөлінді. Осы кезеңде қаладан 370 тоннадан астам қоқыс шығарылды. Бұл көлем көзге көрінерлік — ескі жиһаз, бұтақтар, құрылыс қалдықтары мен қоқыс қаптарының таулары. Шығаруға 10 бірлік арнайы техника жұмылдырылды, жұмыстар жүздеген аула, көшелер мен жасыл аймақтарды қамтыды. Көптеген орындар жылдар бойы дұрыс күтімсіз қалса, қазір оларға жаңа өмір беріліп жатыр.
Дегенмен, коммуналдық қызметтердің айтуынша, ең үлкен сынақ — заңсыз қоқыс орындары. Бұл мәселе қайта-қайта пайда болып, экологияға елеулі зиян келтіреді. Қаланың бұл мәселені түбегейлі бақылауға алу үшін алғаш рет «Ғарыш Сапары» АҚ спутниктік мониторинг технологиялары қолданылды. Суреттер арқылы 9 ірі заңсыз қоқыс орны анықталып, жойылды. Сонымен қатар, тұрғындардың хабарламалары және жоспарлы тексерістер барысында тағы 39 заңсыз қоқыс нүктесі анықталып, олардан 320 тоннадан астам қалдық шығарылды. Мұндай шараларға шамамен 36 миллион теңге жұмсалды — дұрыс басқарылмаған қалдықтың қаншалықты қымбатқа түсетінін көрсететін сома.
Қоқыс қайтадан сол жерлерге оралмауы үшін қала бақылауды күшейтті. ЖҚКХ күнделікті кезекшілік ұйымдастырды, ең осал нүктелерде шамамен 100 бейнекамера орнатылды. Сонымен қатар, учаскелік инспекторлар тұрақты рейдтер жүргізеді. Тек жыл басынан бері 6390 санитарлық бұзушылық анықталды. Алайда, билік бұл көрсеткіштің өсуі тек бақылаудың күшеюімен ғана емес, тұрғындардың белсенділігінің артуымен де байланысты екенін атап өтті — олар проблемалы орындарды байқамай қалмай, санитарлық нормалардың сақталуын талап етеді.
Сонымен қатар, қалада ақылды мониторинг жүйесін тестілеу басталды. Бұл коммуналдық саладағы технологиялық жаңарту деп қарауға болады. Жаңа жүйе контейнерлердің толу дәрежесін бақылауға, жиналған ірі қоқыс орындарын көруге және шығарылу кестесін түзетуге мүмкіндік береді. Қоқыс алаңдарына жасанды интеллект элементтері бар 43 камера орнатылды — олар заңсыз қалдық түсіру фактілерін тіркеп, тіпті көлік нөмірлерін анықтай алады. Келесі жылы камера саны 200-ге жетеді, бұл құқық бұзушыларды жылдам анықтауға мүмкіндік береді.
Барлық осы цифрлық бастамалар алдағы уақытта iKomek суперқосымшасы негізіндегі бірыңғай экожүйеге біріктіріледі. Онда санитарлық жағдай, жол инфрақұрылымы, бейнебақылау, тұрғындардың өтініштері сияқты барлық мәліметтер шоғырланады. Дизайнерлердің ойынша, бұл қаланы басқаруды жаңа, заманауи, жылдам және ашық деңгейге шығарады.
Қазіргі уақытта жаңа тұрмыстық қатты қалдықтар полигонын салу мәселесіне де ерекше назар аударылып отыр. Қолданыстағы полигон өз мүмкіндіктерін толық сарқып, оны шексіз пайдалану мүмкін емес. Жаңа объект Мамлют тас жолы бойында орналасады. Жобасы барлық келісімнен өтіп, құны 8,6 млрд теңге. Құрылыс басталғанға дейін қазіргі полигонның қуатын арттырып, қызмет мерзімін тағы екі жылға ұзарту жоспарланған.
Бүгінде «Таза Қазақстан» — тек акция емес, жаңа қалалық мәдениетке айналды. Тұрғындар таза ортаның тек коммуналдық қызметтің жұмысы емес, өздерінің қатысуымен жасалатынын түсіне бастады. Қалалық экологиялық сананың жаңа формасы қалыптасуда, және, мүмкін, дәл осы арқылы Петропавл жақын жылдары сол қалалардың бірі болып, тазалық біржолғы шара емес, күнделікті өмірдің қалыпты бөлігіне айналады.
