Көктемгі су тасқынына дайындық аясында аймақ басшысы Ғауез Нұрмұхамбетов Шал ақын ауданында болды. Сергеевка гидроторабында облыс әкімі ағымдағы гидрометеорологиялық жағдай және алдағы маусымдағы болжамдар туралы мамандардың баяндамаларын тыңдады, сондай-ақ гидротехникалық құрылыстардың алдағы су тасқынына дайындығын тексерді, деп хабарлайды Social Media.
Қазсушар РМК Солтүстiк Қазақстан филиалының балансында су қоймалары бар үш гидротехникалық құрылыстар бар: Сергеев, Петропавл және Шарық (Ғ.Мүсірепов ауданы).
“Шарық су торабы апатты жағдайда және 2016 жылдан бастап транзиттік режимде жұмыс істейді. Оның қайта жөнделуі Қазақстанның су саласын дамытудың кешенді жоспарына енгізілген, жобаны іске асыру 2028 жылға жоспарланған, оны 1,3 млрд теңге көлемінде қаржыландыру көзделген.
Сергеев су қоймасы Есіл өзені ағынының негізгі реттегіші болып табылады және бірыңғай су шаруашылығы кешенін құра отырып, Петропавл су торабымен каскадта жұмыс істейді. Бұл нысандар Солтүстік Қазақстан, Қостанай және Ақмола облыстарын сумен жабдықтауды, сондай-ақ Ресей Федерациясының Түмен облысына кепілдендірілген су жіберуді қамтамасыз етеді”, – деді “Қазсушар”РМК облыстық филиалының басшысы Шұғайып Ибатуллин.
Баяндамашының мәліметінше, 2024 жылғы көктемгі су тасқыны нәтижесінде Сергеев су торабында судың жоғары деңгейіне және мұздың өтуіне байланысты төменгі бьефтің сол жағалауында 2 мың текше метрден астам топырақ шайылды. Петропавл гидроторабы бұзылған жоқ.
Су тасқынына қарсы іс-шараларды жүргізуге 2024 жылы 22,7 млн. теңге бөлінді, оның ішінде: Сергеев су торабы – 345 м³ бутовый камень, Петропавл су торабы – 1078 м³ бутовый камень.
Сергеев су торабындағы жағалауды нығайту жұмыстарына қосымша 64 млн теңге бөлінді.
Жағалауды нығайту екі кезеңде жүргізілді:
1, Тас нобайы (көлемі 1176 м³ бутовый камень).
- Бетон ростверк орнату (көлемі 60 × 0,7 × 2,5 м) және қосымша тас төгу (1556 м³).
2025 жылы су тасқынына қарсы іс-шараларды іске асыруға 20,3 млн теңге қарастырылған, оның ішінде:
- Сергеев су торабы – 10 млн теңге,
- Петропавл су торабы – 10,3 млн теңге.
2025 жылғы қаңтарда Сергеев гидроқұрылысының төменгі бьефінде түбін тереңдету бойынша жұмыстар орындалды, топырақ қоспасынан 940 м³ алынды.
Ағымдағы жөндеу жұмыстары аясында 2025 жылға 385 млн теңгеден астам сомаға 14 іс-шара жоспарланған:
- Сергеев су торабы – 342,6 млн теңге,
- Петропавл су торабы – 43,2 млн теңге.
Қазіргі уақытта Сергеев және Петропавл су тораптары қанағаттанарлық жағдайда және штаттық режимде жұмыс істейді. Жүргізілген іс-шаралар гидротехникалық құрылыстарды 2025 жылы тасқын суларды апатсыз қабылдауға және өткізуге дайындауға мүмкіндік берді.
«Қазгидромет» СҚОФ мәліметінше, Солтүстік Қазақстан облысындағы су тасқыны жағдайы метеорологиялық факторлардың әсерінен қалыптасатын болады. Қазірдің өзінде өзендер мен көлдердің жоғары сулылығы байқалады, ал гидропостардағы су деңгейі өткен жылғы көрсеткіштерден 19-89 см-ге артық.
Қыста кетер алдында топырақтағы ылғалдың қоры 100-ден 216 мм-ге дейін құрады, бұл көп жылдық орташа мәннен екі есе жоғары. Қазіргі уақытта қар жамылғысында ылғалдың жиналуы жалғасуда. 30 қаңтарда жүргізілген далалық қар түсірілімдеріне сәйкес, қардың су қоры 27-96 мм құрайды, бұл көптеген аудандарда нормаға сәйкес келеді, алайда облыстың оңтүстік-батыс және оңтүстік-шығыс бөліктерінде (Ғабит Мүсірепов және Уәлиханов аудандары) одан 30-60%-ға артық.
Облыс аумағында 19 гидрологиялық бекет жұмыс істейді, су тасқыны кезінде жедел мониторинг жүргізу үшін қосымша үш деңгейлі бекет ашу жоспарлануда. Негізгі қауіп-қатер Есіл, Чаглинка, Сілеті, Қамысақты өзендерінің және олардың салаларының су тасқыны, сондай-ақ көлдердің толып кетуі және еріген қар суы болып табылады.
Алдын ала болжам бойынша, Сергеев су қоймасына көктемгі ағын көлемі 1,7-2,8 млрд м³ нормасы 1,3 млрд м³ деңгейінде болады деп күтілуде. Су қоймасындағы су деңгейі өткен жылғы көрсеткіштерден асып түсті:
- Сергеев су қоймасы – 724 см
- Петропавл – 277 см (2024 жылға + 34 см)
- Долматово – 435 см
- көз. Үлкен Тарангул (Корнеевка) – 335 см (+ 62 см).
“15 ақпаннан бастап қар өлшеуіш бақылау әрбір 5 күн сайын ылғал қорын анықтау үшін жүргізіледі.
Көп жылдық деректерді талдау негізінде қауіпті учаскелер тәуекел санаттары бойынша бөлінген:
- Жоғары қауіп – Ғабит Мүсірепов, Шал Ақын, Есіл, Қызылжар аудандары.
- Орташа тәуекел – Тайынша, Уәлиханов, Ақжар, Тимирязев, Айыртау.
- Төмен тәуекел – Мамлют, Жамбыл, Мағжан Жұмабаев, Аққайың.
Гидрологиялық болжам апта сайын наурыздан бастап жаңартылады, ал күрт өзгерген жағдайда “Қазгидромет” су тасқыны қаупі туралы алдын ала ескертеді”, – деді Солтүстік Қазақстан облысы бойынша “Қазгидромет” РМК директоры Қымбат Мерғалимова.
